Stadswandeling – Maastricht 80 jaar bevrijd

Beschrijving

Je start de wandeling bij het Dinghuis, Grote Staat 1.

Tijdens de oorlog was het Dinghuis de commandopost van het hoofd van de plaatselijke luchtbeschermingsdienst. De trefkans vanuit de lucht was gering voor het Dinghuis (omdat het vrij smal was) en de aanwezigheid van de vele telefoonkabels (vanwege de vroegere telefooncentrale), maakte het de aangewezen plek in de stad voor deze functie. Daarnaast had het Dinghuis dikke wanden waardoor het pand scherfvrij zou zijn en blijven. In oorlogstijd waren er diverse tentoonstellingen ingericht van de nationaal-socialistische culturele organisatie ‘de Spade’. Na de oorlog was in het Dinghuis onder andere de Cadi-Club gevestigd, een kantine voor Nederlandse militairen.

Loop door de Kleine Staat en sla linksaf naar de Maastrichter Brugstraat.

Struikelsteentjes
Ook in Maastricht liggen vele Struikelsteentjes die ons herinneren aan alle slachtoffers. In deze wandeling kom je er veel tegen. De verhalen kun je hier opzoeken en lezen (klik voor meer) 

Op de Maastrichter Brugstraat nr 31 woonden Alfred en Hannchen Löwenstein en dochters. Na de Kristallnacht besloot het echtpaar naar Maastricht te verhuizen. In 1943 worden ze opgepakt en drie dagen na hun aankomst in Sobibor overlijden ze. Het was een bijzonder gezin. Alle dochters van de familie Löwenstein mochten een opleiding volgen, uitzonderlijk voor die tijd. Hun zes dochters hebben de oorlog overleefd.

Mestreechter Geis
Vervolg je weg verder door de straat. Aan het einde van de straat, vlak voor de Servaasbrug, loop je naar rechts naar het standbeeld van de ‘Mestreechter Geis’.

De bruggen van Maastricht over de Maas werden bij de invasie op 10 mei 1940 verwoest in een poging om de Duitsers buiten de stad te houden. Om 06.00 uur ontplofte de Sint Servaasbrug en om 06.15 uur de Wilhelminabrug en de Spoorbrug.

Stokstraat
Bij de ‘Mestreechter Geis’ loop je het Stokstraatkwartier in. Loop door de Stokstraat. Deze straat was verboden voor de Duitse soldaat en er hingen in oorlogstijd overal waarschuwingsbordjes dat ze de straat niet mochten betreden. Maar de aantrekkingskracht was groot door de vele prostituees en cafés. De soldaten werden na een nacht in de Stokstraat vaak ontkleed en beroofd aangetroffen in de Maas, ‘een daad van verzet’.

In de Stokstraat bevonden zich 2 schuilkelders in panden met aan elkaar verbonden grote kelders. Op huisnummer 28 konden 100 personen schuilen en op huisnummer 21, 300 personen.

Onze Lieve Vrouweplein
Vervolg je route via de Plankstraat naar het Onze Lieve Vrouweplein. Je passeert de Havenstraat. In de Havenstraat viel in de zomer van 1942 een bom op de pastorie. Gelukkig was de pastoor op dat moment in de kerk. Een verdwaald Engels vliegtuig had de bommen laten vallen toen hij achternagezeten werd door een Duitse jager waarschijnlijk omdat hij zo lichter zou zijn en sneller weg zou kunnen komen. De andere bommen vielen in de omringende straten. Er vielen in totaal 11 doden.

Loop verder naar de Onze Lieve Vrouwe Basiliek.

Tijdens de oorlog liep de Onze Lieve Vrouwe Basiliek enige oorlogsschade op en werd de grote luidklok door de Duitsers geroofd. In de Crypte van de Basiliek konden mensen schuilen. Steek een kaarsje aan in de kapel voor de oorlogsslachtoffers of gedenk ze in gedachten.

PAUZE!
Nu is het een goed moment om even een pauze te nemen bij een van de vele café die op het Onze Lieve Vrouweplein gelegen zijn!

Na je pauze loop je verder richting de Koestraat.

Koestraat
Op de hoek van de Koestraat en de Cortenstraat vind je, een beetje verscholen, een prachtig gevelbeeld van de Maastrichtse beeldhouwer Charles Vos, een schuilmantelmadonna. Maria is hier voorgesteld als beschermvrouwe van de onderduikers in oorlogstijd. Het relief heet ‘Onze Lieve Vrouw van den Goeden Duik’. Maria is voorgesteld op wolken, het kind op haar rechterarm en kijkt naar de vier onderduikers onder haar mantel. Ook de Maastrichter ster, een bommenwerper en een vredesduif sieren het beeld.

Loop verder door de Koestraat.

Op Koestraat nr 12 woonde Gerard Soesman. Gerard verrichtte verzetswerk voor de Communistische Partij Nederland en werd op in Auschwitz een week voor de bevrijding op 22-jarige leeftijd vermoord. Je vindt zijn Struikelsteentje hier.

De Bisschopsmolen
Loop verder naar de Bisschopsmolen, bekend om zijn heerlijke brood en vlaaien, en neem hier, een kijkje bij de molen en neem een stukje vlaai ‘to go’ om onderweg van te genieten!

Loop door de Stenenbrug en sla linksaf. Loop via de Pieterstraat en de Nieuwenhofstraat naar de Zwingelput en ga hier de stadsmuur op.

Zin in een extra lus? Vervolg dan je weg door de Ridderstraat. Aan het einde bij de stenen Ridder sla je linksaf om vervolgens direct rechts je weg te vervolgen naar de Helpoort. Als je onder de Helpoort gelopen bent sla je rechtsaf naar het Faliezusterpark en Faliezusterklooster en Pater Vincktorentje. Steek de straat over en loop langs de walmuur richting het stadspark richting de Nieuwenhofstraat en de Zwingelput. Ga hier de stadsmuur op.

Op de stadsmuur heb je een mooi uitzicht op het Stadspark en de Tapijnkazerne. De gelegerde soldaten in de Tapijnkazerne hadden in 1940 de opdracht om de opmars van de Duitse soldaten zoveel mogelijk te vertragen onder andere door het opblazen van de bruggen. Van mei 1940 tot september 1944 was de Tapijnkazerne in gebruik door de bezetters. Na de bevrijding was het enkele maanden het commandocentrum van het Amerikaanse 9e leger. Nu is het onderdeel van de Universiteit van Maastricht.

Loop over de walmuur en sla rechtsaf, de trapjes, naar beneden richting de Grote Looiersstraat. Beneden aan de trapjes vervolg je de weg naar rechts over het Bosquetplein naar de Grote Looiersstraat.

Grote Looierssstraat
Op de Grote Looiersstraat bevindt zich een pand met een lange geschiedenis met een bijzondere periode vlak na de bevrijding van Maastricht.

Voor vele honderden Maastrichtenaren die ervan verdacht werden landverraders te zijn was het na de bevrijding geen feest.  Ze werden niet zachtzinnig gearresteerd en kwamen terecht in Kamp de Grote Looier. Vaak onterecht beschuldigd. Er was plek voor ca 700 gevangen maar er werden en meer dan 1000 gevangengezet. Vrouwen sliepen op houten bedjes en de mannen op stro, voor de ontlasting stonden er grote tonnen. Er was een washok met 12 kranen. Gevangenen werden vaak zwaar mishandeld. Een donkere geschiedenis maar niet uniek voor Maastricht.

Vervolg de route via Achter de Molens en de Kapoenstraat. Op de Kapoenstraat 8 ligt het Struikelsteentje voor Isaac Sternveld. Isaac werd in op 8 april, op 81-jarige leeftijd, naar kamp Vught gebracht en vandaaruit naar Sobibor waar hij werd vergast.

Het Vrijthof
Loop de Kapoenstraat helemaal door tot bij het Vrijthof. Op de plek waar je het Vrijthof oploopt bevindt zich een bronzen plaquette (bij de fontein). In 1974 werd deze plaquette aan Maastricht aangeboden door de oud-strijders van de Old Hickory Divisie, die de stad op 13/14 september bevrijdden. 

Markt
Steek het Vrijthof over en loop via de Helmstraat en de Grote Gracht naar de Markt. In je route naar de Markt passeer je het Struikelsteentje op Grote Gracht nr 4 voor Abraham Moszkowicz.  In 1942 worden Abraham en zijn gezin gearresteerd en op transport gezet naar Westerbork en vervolgens naar Auschwitz. Zijn vrouw en 2 kinderen worden direct bij aankomst vermoord. Abraham en zoon Max worden geselecteerd voor dwangarbeid. Een kleine maand voor de bevrijding overlijdt Abraham. Max overleeft en keert na 1945 als 18-jarige terug naar Maastricht. Max wordt een succesvolle en bekende advocaat. Met zijn kinderen sprak hij nooit over de oorlog.

Op de dag van de inval verscheen er een Duitse officier op het stadhuis. Hij eiste van burgemeester W. Kessenich de namen van 10 vooraanstaande Maastrichtse burgers. Diezelfde dag nog werden ze in gijzeling genomen. Een trucje van de bezetter om de Maastrichtse bevolking rustig te houden. Als er acties zouden komen zouden de gijzelnemers worden doodgeschoten. Op de lijst met namen stonden 5 Maastrichtenaren uit Wyck en 5 Maastrichtenaren uit Maastricht. Ze werden 2, 5 dag vastgehouden.

Een bijzonder gedenkteken vormen de vlaggen die sedert de bevrijding van Maastricht in het stadhuis aan weerzijden van de trap staan opgesteld. Het zijn de vlaggen van de Franse en Belgische steden die door de Old Hickory Division werden bevrijd.

Hier op de Markt eindigt de wandeling 'Maastricht – 80 jaar bevrijd'.