Krijtwandeling Sint Pietersberg

Beschrijving

Routebeschrijving:

Startpunt van de Krijtwandeling is vanaf de parkeerplaats Sint Pietersberg aan de Luikerweg. Vanuit hier volg je de gele paaltjes route van Natuurmonumenten. Let op: looprichting is rechtsom. Neem het verharde pad dat parallel loopt aan het hondenlosloopgebied. Bij de kruising met de Ganzendries aangekomen, houd je rechts aan en volg je deze weg. Bij deze kruising ligt aan je linkerkant de ingang naar het Gangenstelsel Noord.

1. Gangenstelsel Noord en de Kluis

Al in de 1e eeuw werd hier mergelsteen gewonnen, de blokbrekers zaagden hier de stenen in blokken uit de wanden. De steenblokken werden gebruikt voor het bouwen van bruggen, huizen, kastelen en kerken. Op de Sint Pietersberg zijn een aantal groeves te vinden, groot en klein.

Hier bevindt zich ook de Kluis van de Sint Pietersberg (Rijksbewaarplaats nr.9). Zo’n 780 kunstwerken waaronder de Nachtwacht van Rembrandt, de Stier van Potter en het straatje van Vermeer hebben hier een veilig onderkomen gehad tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

In de grotten Zonneberg is een bijzondere kopie van de Nachtwacht getekend in houtskool, begin 1900. Kunstenaar Jules Sondeijker had de Nachtwacht zelf hoogstwaarschijnlijk nog nooit gezien, tel daar de bijzondere omstandigheden waaronder hij gewerkt heeft bij op in het vochtige grottenstelsel, wat maakt dat deze versie van de Nachtwacht nauwelijks onder doet voor die van Rembrandt zelf.

Vanaf de Oostkant heb je hebt een prachtig uitzicht op het Maasdal. De Maas verlegde haar bedding meerdere keren en vormde zo valleien in dit mergelplateau.

TIP! Het gangenstelsel Grotten Noord en van de Zonneberg is te bezoeken met een gids net als de Kluis en het museum met de Nachtwacht via. Info en tickets via Maastricht Underground .

Routebeschrijving

Bij de volgende splitsing buigt de gele route rechtsaf en neem je het pad omhoog. Je vervolgt de route tot aan de kruising Luikerweg. Hier ga je naar links en loopt de Luikerweg af totdat je aan je rechterhand het pad naar het Uitkijkplatform ziet.

Vanaf de Luikerweg heb je een mooi zicht op Hoeve Zonneberg. De fraaie boerderij is geheel opgebouwd uit mergelblokken en is al van verre te zien door de ligging op een steilrand van de Sint Pietersberg. Vlak bij de boerderij ligt de ingang van het gelijknamige gangenstelsel Zonneberg.

2. Uitkijkplatform

Door de mergelwinning is de voorzetting van de vroegere Luikerweg verdwenen, het platform symboliseert deze voortzetting anno nu. Vanaf het platform kijk je de groeve in en zie je de meertjes met de diep azuren kleur, dat komt door de weerkaatsing van de blauwe lucht in de diepte van het water. Het diepste punt van de groeve ligt op 5m NAP en de Maas ligt hier op 45 m NAP.

Het ontstaan van deze groeve hebben we te danken aan de ENCI ( Eerste Nederlandse Cement Industrie). Vanaf 1926 is hier in het hart van de Sint Pietersberg gestart met het winnen van de zeer kalkrijke mergel voor de cementindustrie. 900.000 ton aan cement werd hier geproduceerd, de markante schoorsteenvan de ENCI-fabriek steekt hoog boven het landschap uit. Vanaf 2018 stopte de mergelwinning en kreeg de natuur dankzij Natuurmonumenten hier weer extra de ruimte.

Routebeschrijving:

Je vervolgt de weg via de trappen naar beneden de groeve in.

3. ENCI-groeve en de Mosasaurus

In de groeve zie je eilanden, deze markeren de vindplaatsen van resten van de Mosasaurus. In de loop der jaren zijn er vier gevonden; Bèr, Carlo, Kristine en Lars, allen vernoemd naar diegenen die hen vond. De steenlaag waarin deze mosasaurussen gevonden zijn heet het Maastrichtien. De vernoeming van deze geologisch laag naar de stad Maastricht werd in 1849 gedaan door de Belgische geoloog Dumont.

TIP! In het Natuur Historisch Museum van Maastricht zijn de mosasaurus-fossielen van Bèr, Carlo en Lars te bewonderen.

Mergel

Aan het einde van het Krijttijdperk, zo’n 65 tot 75 miljoen jaar geleden ontstond de mergelsteen. In die tijd was hier een warme en deels ondiepe zee. De skeletten van de vele kleine diertjes die er leefden zakten naar de bodem en werden na verloop van tijd bedolven onder slib en zand. Op den duur ontstond de steensoort die wij nu mergel noemen. Mergel heeft een hoog gehalte aan krijt en de witte mergel bestaat voor vrijwel 100% uit kalk, de meer oranje stukken bevatten ook ijzer en andere mineralen. In de mergel kun je nog steeds volop fossielen vinden van schelpjes, mossels, haaientanden, zee-egels en pijlpunten van inktvissen. 

Vuursteenlagen in de ENCI-groeve

Vuursteen is het hardste steentype dat in Nederland voorkomt. In de wand langs het wandelpad kun je goed verschillende lagen vuursteen zien. Een breuklijn, daar waar de lijnen niet meer rechtdoor lopen, duidt op een oude aardverschuiving. Hoe de vuursteen is ontstaan is nog steeds niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk viel de Krijtzee af en toe droog en ontstond er ook planten- en bomengroei. Ook groeven kreeftachtigen, gangen door de bodem. Na het Krijt vormde zich het gebergte in de Ardennen. Hierdoor ging de Oer-Maas sneller stromen, en werd er meer geërodeerd materiaal meegenomen in de vorm van kiezel en slib. Het zure kiezel drong langzaam door de mergellaag heen en vulde de achtergelaten holtes en gangen. In de vuursteenlaag kun je een wortel- of takkenstructuur herkennen.

Routebeschrijving:

Bij het verlaten van de groeve buigt het pad rechtsaf en passeer je Châlet D’n Observant. Je vervolgt de route langs de visvijver, waarbij het pad een pittige klim maakt. Boven aangekomen kijk je naar het Jekerdal. Je volgt wederom de gele paaltjes. 

4. Poppelmondedal

Je staat nu op de Zandhoek, dit is het bovenste stuk van het droogdal. De zandhoek wordt ook wel Poppelmondedal genoemd. Bovenin is de aarde schraal. Je vindt hier vooral kruiden en weinig gras. In het kalkrijke stuk daaronder kun je (zeer) zeldzame planten zoals kalketrip vinden. En verder staan orchideeën, aardakker, wilde marjolein en steentijm. Al deze kruiden trekken veel soorten vlinders aan, zoals Spaanse Vlag, Koninginnepage en gehakkelde Aurelia.

5. Château Neercanne

Hier kijk je wederom uit over het Jekerdal met aan de overkant Château Neercanne, het enige terrassenkasteel van Nederland. Château Neercanne is momenteel een gerenommeerd restaurant. Na de afscheiding van België en de vrede in 1839 werd de Maas de grensrivier, behalve in Maastricht. De landsgrens werd getrokken op “één kanonschot “ afstand vanaf de Markt in Maastricht. Echter de gouverneur van Maastricht woonde in Château Neercanne en wilde zijn fraaie woning niet opgeven. Daarom loopt bij Neercanne de grens met België precies langs de zuidgrens van het koetshuis aan de linkerkant.

Routebeschrijving:

Je vervolgt je weg en loopt door de prachtige weides. Aan de rechterzijde ligt de Duivelsgrot. Aan de linkerzijde van de Duivelsgrot gaat de gele route verder.

6. De Duivelsgrot

Dit is een van de kleinere groeves van de Sint-Pietersberg. Over de oorsprong van de naam gaan verschillende verhalen rond. Maar je kunt je voorstellen dat hier ’s nachts herders of zwervers waren die vuur maakten, waardoor de holtes van deze groeve beneden in het dorp als duivelsogen uitzagen. Dit is één van de plaatsen waar de mergel aan de oppervlakte komt.

Routebeschrijving:

Je vervolgt je weg langs de bosrand en je ziet het gevarieerde kleinschalige akkerlandschap. Het pad gaat over in een steile klim door het bos. Deze eindigt op de Van Schaikweg. Je vervolgt deze weg naar links.  Je passeert hierbij het voormalige eindpunt van het Pieterpad. Aan je linkerzijde ligt het Jekerdal, aan je rechterzijde, enigszins verscholen achter het groen, ligt de ENCI groeve.

7. Jekerdal

Vanaf deze westhelling kun je wederom genieten van een mooi uitzicht over het Jekerdal. Op de helling aan de overkant links ligt de Apostelhoeve, de eerste commerciële wijngaard (1970) van Nederland. De wijngaarden behoren deels bij de Apostelhoeve en deels bij de Nekummerhoeve. Vanaf de Romeinse tijd tot de 17e eeuw hebben hier al wijngaarden gestaan. De kalksteenbodem heeft goede eigenschappen voor de druiventeelt. Van oudsher zijn in Europa dan ook veel wijngaarden aangelegd op kalksteen of kalkkrijke bodems.

8. De Kiekoet
Vanaf de Kiekoet kijk je uit over de Oehoevallei. Hier woont de grootste uil van Europa die wel 75 centimeter groot kan worden en een spanwijdte heeft van wel 1.80 meter. Op deze plek nestelt al sinds 1998 met succes een Oehoe-paartje. De Oehoe heeft een rustige broedplek nodig, met zo min mogelijk menselijke verstoring, voldoende voedsel en een steilwand om in te broeden. Deze uilen hebben een groot territorium, ze jagen dan ook s ’nachts in de stad Maastricht op duiven en ratten.

TIP! Deze unieke vallei kun je met de boswachter van Natuurmonumenten ontdekken. Houd de activiteitenagenda in de gaten.

Routebeschrijving:

Bij het kruispunt Van Schaikweg – Luikerweg, volg je de Luikerweg naar links. Halverwege ga je links en volg je de gele paaltjes over het plateau van de Sint Pietersberg, het oude schootsveld van het Fort Sint Pieter.

9. Fort Sint Pieter

In 1673 vond het Beleg van Maastricht plaats en de stad werd door Lodewijk XIV, de Zonnekoning, ingenomen. Nadat Nederland de stad Maastricht van Frankrijk teruggekregen had, liet stadhouder Willem III, in 1701 Fort Sint Pieter bouwen. Om vanaf dit punt de stad tegen aanvallen uit het zuiden te beschermen. De laatste keer dat het fort een strijdtoneel vormde was tijdens de Belgische afscheiding.  Na 1867 werd het fort niet meer gebruikt als verdedigingswerk. Het fort verviel en fungeerde als opslagplaats, als stal en ‘steengroeve’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond op het fort een uitkijkpost voor luchtalarm. Het betonnen gebouwtje kun je nog zien. Tussen 2007 en 2014 werd het fort grondig gerestaureerd. In het Fort loopt een onderaardse wenteltrap langs de waterput, die toegang geeft tot een ondergrondse kamer van waaruit de naast gelegen grotten Noord bereikt kunnen worden.

TIP! Het fort bezichtigen? Dat kan bij Maastricht underground. Ook vind je hier in een van de caponnières een gratis te bezoeken expositie over dit fort en de grotten.