Beleefwandeling | Sint Pietersberg

Start en einde: Fort Sint Pieter

Heerlijk een frisse neus halen en een avontuurlijke wandeling maken over de St. Pietersberg. Een Official Maastricht Guide heeft een leuke beleefwandeling voor je uitgestippeld. Je start bij het Fort Sint Pieter. Trek je wandelschoenen aan, neem je verrekijker mee en laten we op pad gaan !

Welkom op de Sint Pietersberg! Dit is eigenlijk een plateau, uitgesleten door Maas en Jeker, maar we noemen het een berg. Zo voelt het ook als je hier wandelt. Je bent nu in het zuidelijkste stukje van Nederland. De zeldzame kalkhellingen en het unieke microklimaat maken het gebied tot een uniek vlinder-, oehoe-, vleermuis- en plantenparadijs.

Ga eerst maar eens het Fort ontdekken voordat we aan de wandeling beginnen. Je kunt in de droge gracht van het Fort rondlopen en alle schietgaten tellen. Dat zijn er heel wat!  Fort Sint Pieter werd rond 1701 -1702 gebouwd in opdracht van Baron Daniël Wolff von Dopff. Het is gebouwd in een vijfhoek ter verdediging van de zuidelijke vestingmuren van Maastricht. Wist je dat er maximaal 450 soldaten aan het werk konden zijn in het Fort? Dit gebeurde slechts eenmaal in de geschiedenis, toen het onder vuur lag vanuit de heuvel Lauberg. Het Fort werd trouwens nooit veroverd. Czaar Peter de Grote bezocht het Fort toen hij in 1717 op doorreis was. Hoog bezoek. Ook jij kunt het Fort van binnen met een gids van Maastricht Underground bezoeken.

Alle schietgaten geteld? Dan gaan we nu verder.

Aan de westkant van het Fort kun je via de trap, of iets meer avontuurlijker via het steile pad, boven op het Plateau van de Sint Pietersberg komen. Als je boven bent zie je zeker het rode bankje staan. Hier heb je een prachtig uitzicht op het Fort en over de stad. Je kunt vanaf hier ook de vele (kerk)torens zien. De rode toren van de Sint Janskerk, de torens van de Sint Servaas Basiliek en de Onze Lieve Vrouwe Basiliek. Maar je ziet ook de torens van het voormalige gouvernementsgebouw (Provinciehuis) waarin nu de universiteit in gevestigd is. Welke torens kun jij nog ontdekken?

Als je uitgerust bent van de klim naar boven vervolg je de weg schuin over het plateau richting het westen. Totdat je aan je rechterkant weer een bankje ziet staan. Is er plek, ga dan maar eventjes zitten en geniet van het mooie uitzicht.  Je kijkt hier uit over het Jekerdal met fier aan de overkant de wijngaarden van de Apostelhoeve. De Apostelhoeve was een van de eerste naoorlogse wijngaarden in Nederland, ze maken al sinds 1970 wijn. Lang geleden in de middeleeuwen werden er al wijndruiven verbouwd in het Jekerdal. Tot aan de kleine ijstijd, toen kwam er een einde aan. Tegenwoordig worden er jaarlijks meer dan 100.000 flessen wijn per jaar geproduceerd.

Kom we gaan verder! Blijf aan de westkant lopen of ren dwars over het grasveld, dat kan natuurlijk ook! Als je niet dwars over het grasveld gaat kom je na een flauwe bocht naar links een aantal paadjes naar rechts tegen. Kies het pad dat in een volgend grasveldje uitkomt. Volg het pad en sla linksaf aan het einde. Dan zie je aan je rechterkant een uitkijkpost, ‘de Kiekoet’. Dat betekent etalage in het Maastrichts. Je kijkt hier door het vogelkijkscherm dat uitzicht heeft op d eOehoevelei (onderdeel van de ENCI-groeve).

In deze groeve leven nu heel veel verschillende dieren zoals vlinders, vossen en de Oehoe. De Oehoe broedt hier al sinds 1997 en dat is heel bijzonder. De Oehoe heeft soms aan de linkerkant en soms aan de rechterkant van de vali zijn nest. Als je door de verrekijker kijkt die bij de Kiekoet staat kun je het misschien zien, dan moet je wel héél goed kijken. Overdag vliegt de Oehoe hier niet rond, maar je weet maar nooit! Bij de Kiekoet staat heel wat informatie over de Oehoe.

Laat de Kiekoet rechts liggen en vervolg het pad naar de T-splitsing. Bij de T-splitsing ga je rechtsaf. Je loopt nu  richting het platform bij de ENCI-groeve en de trap die de groeve ingaat.
Op het platform kijk je uit over de ENCI-groeve. Het platform symboliseert een weg die door de mergelwinning is verdwenen. Kijk maar eens goed rond wat je hier allemaal ziet.

Heb je nog even tijd en energie om een stukje van de trap af te dalen? Hier kom je in een deel van de mergelgrotten terecht. Je kunt hier goed zien hoe de mergel vroeger werd uitgehakt, eerst door de blokbrekers en daarna door de ENCI. Weet je waar de ENCI voor staat? Het is de Eerste Nederlandse Cement Industrie. Eenmaal beneden aan de trap kun je fossielen zien in de mergelwand. Woel met je hand door de mergel op de grond. Wist je dat je hier met je handen door miljoenen fossielen gaat?

In deze groeve zijn Mosasaurussen gevonden! Deze dino is vernoemd naar de rivier de Maas die door Maastricht stroomt. Mosa is het Latijnse woord voor Maas en Saurus is het Latijnse woord voor Hagedisachtige, dus Maashagedis. De Mosasaurussen  leefden zo’n 82 miljoen jaar geleden en waren grote roofdieren in de zee die hier toen was. In de groeve zijn ook haaientanden gevonden! Er zijn vijf tanden gevonden van een uitgestorven haai die wel 5 meter lang kon worden! Hij leefde in de tijd dat hier een subtropische binnenzee was, precies waar jij nu staat! Hoe bijzonder is dat? In het Natuurhistorisch Museum in Maastricht kun je alles te weten komen over de vondsten van deze prehistorische dieren.

Klim maar weer terug naar boven dan gaan we verder op ontdekking. Vervolg de weg en ga meteen de eerste weg rechts bij de grote rotsblokken (misschien mag je er even op klimmen en vanaf springen, wel voorzichtig hé!). We gaan op weg naar Hoeve Lichtenberg.

Je loopt nu op een stukje van de berg waar veel dassenburchten zijn. Net als de mens in de berg allerlei gangen gegraven heeft doet de das dit ook. De das maakt allerlei kamers in de gangen. Ze wonen in de gangen onder de grond. Zouden mensen dat ook kunnen? Misschien komen we nog wel een grotwoning tegen. Wist je dat de das op een avond wel 200 (!) regenwormen eet en heel slecht kan zien maar supergoed kan ruiken. Hij ruikt zo’n 700 keer beter dan een mens!! Een dassenburcht kan wel meer dan 100 jaar bewoond worden en heeft heel veel verschillende kamers voor alle dassen die in de burcht wonen.

Waaraan herken je een dassenburcht? Meestal is er een ‘krabboom’ in de buurt en soms ook een ‘speelboom’ waar veel jonge dassen omheen hebben gerend. De bosbodem is rond deze boom ‘weggeveegd’. Een dassenburcht ligt beschut en meestal op een helling. Ervoor zie je veel weggeveegde bosbodem. Misschien kun je er wel een zien vanaf het wandelpad.

Vervolg je weg naar Hoeve Lichtenberg. Kun je het al zien? Het ligt aan de linkerkant. Van het vroege kasteel kun je nu alleen nog een deel van de toren zien en die kun je beklimmen! 
Het kasteel had een roemrijke geschiedenis. In 1212 is men gestart met de bouw van het kasteel. De Spaanse hertog Alva had hier zijn hoofdkwartier aan het begin van de tachtigjarige oorlog.
Is de poort open? Ga naar binnen, beklim de toren en geniet van het mooie uitzicht dat je hier hebt!

Als je het tijd vindt om verder te lopen dan loop je dezelfde weg een stukje terug als dat je gekomen bent. Volg de weg rechts naar beneden bij het bord ‘Buitengoed Slavante’. Bij Buitengoed Slavante kun je een prima pauze houden en even spelen in het speeltuintje. Ook heb je hier een mooi uitzicht over de Maas. Van oorsprong is Buitengoed Slavante een klooster. De paters die hier woonden verbouwden er al wijn. Er is nog steeds een kleine wijngaard, ga maar eens op onderzoek uit.

Klaar om verder te gaan? Kom! Bij het vogelhuisje ga je niet de trappen af maar je vervolgt je weg naar links een klein bergje af. Bij de eerste gelegenheid ga je links het veld in. Aan je rechterkant zie je volkstuintjes en als je rechtdoor kijkt kun je misschien al een mergelwand zien. De weg buigt zich naar rechts achterom bij de volkstuintjes. In een van de volkstuintjes staat wel eens de vergeten groente Kardoen. Kardoen was ooit een exclusieve groente die met kerst gegeten werd door de Maastrichtse chic. Je herkent de plant aan zijn grootte, hij kan wel 80 tot 150 cm hoog worden en heeft wollige behaarde haren met lange gele doornen. Niet aanraken dus! In de grotten worden kardoenstengels gebleekt.

Loop maar verder. Zie je links al iets bijzonders? Het is de grotwoning van Greetje Blanckers. Greetje werd in 1887 in de grotwoning geboren. Greetje verbouwde haar eigen groenten en had een hond en katten. In de grotwoning was geen water, gas of elektriciteit. Ze kookte op een vuurtje, deed de was met regenwater en verlichtte haar woning met kaarsen. In 1971 verliet Greetje de grotwoning.

Vervolg de weg. Aan de overkant zie je links de ingang van Grotten Zonneberg liggen. Voor de ingang zie je in de mergelwand een paar gaten zitten waar je doorheen kunt kijken. Die zijn speciaal voor de vleermuizen gemaakt die in de grotten hun winterslaap houden en zo makkelijk in en uit kunnen vliegen. De grotten hebben de ideale temperatuur van ongeveer 11 graden Celsius voor een winterslaap. De Grotten Zonneberg kun je bezoeken voor een rondleiding. De gidsen van Maastricht Underground nemen je graag mee naar dit ondergrondse museum vol met houtskooltekeningen, opschriften en schilderingen. Vele bezoekers gingen je al voor zoals Napoleon Bonaparte die in 1803 te paard de grotten in ging. Het verhaal gaat dat hij even naar binnen ging, rondkeek en verder niks gezegd heeft. Ook voormalig koningin Wilhelmina bezocht een aantal keren de Grotten Zonneberg. En in 2010 bezoekt kroonprins Willem-Alexander met kroonprinses Maxima en de prinsessen de grotten en worden rondgeleid door een Maastricht Underground gids.

We gaan verder er is nog genoeg te zien! Laat de ingang van de grot links van je liggen, ga het kleine heuveltje omhoog en ga door het klaphekje het weiland in. Je komt nu in een prachtige wei waar je lekker kunt rennen of uit kunt rusten op een bankje. Welke rivier zie je in de verte? Vervolg de weg rechtdoor door het weiland en verlaat het weiland weer via een klaphekje en volg het pad rechtdoor. Aan je rechterzijde zie je prachtige koeien en misschien wel een varken, als je geluk hebt. Bij de splitsing ga je naar links, nog even een klim naar boven. Kom op! Je kunt het, nog even klimmen. De weg buigt zich naar rechts. Loop maar rechtdoor totdat je bij de ingang van Grotten Noord komt. Als je het aandurft om de Grotten Noord te bezoeken dan kun je dat doen met een Maastricht Underground gids. Je gaat met de gids op ontdekking in een deel van de ongeveer 8.000 gangen die onder de St. Pietersberg liggen. Je ontdekt mooie tekeningen, kunt zagen als een blokbreker in een mergelblok en luisteren naar de verhalen over de Mosasaurus. Misschien lukt het je ook wel om vuur te maken met een vuursteen én laat de gids je de Kluis zien. In de Kluis werd de Nachtwacht bewaard tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Wist je dat de Grotten Noord en Grotten Zonneberg met elkaar in verbinding stonden? Je kon hier naar binnen lopen en bij Grotten Zonneberg waar je daarstraks was weer naar buiten komen. Dat kan nu helaas niet meer omdat de ENCI de mergel heeft afgegraven om cement mee te maken. Bij het uitzichtplatform heb je kunnen zien dat er een enorm groot gat gegraven is. Fort Sint Pieter staat wel nog in verbinding met de Grotten Noord middels een wenteltrap van 38 meter.

Loop nu een stukje terug zodat je weer op de splitsing komt. Loop hier de verharde weg omhoog en houd rechts aan. Loop je hier rechtdoor, dan loop je door het hondenlosloopgebied. Beide routes zijn mogelijk, je mag hier zelf kiezen. Voor je zie je het Fort Sint Pieter liggen, waar je begonnen bent en waar deze beleefwandeling eindigt. 

Nog een laatste weetje. Wist je dat de verlichting hier, op het oog van Sint Pieter (parkeerplaats), vleermuisvriendelijke verlichting is? Vleermuizen zijn nachtdieren, zij functioneren het beste in een donkere omgeving en zijn erg gevoelig voor lichtverstoring. Daarom is deze verlichting in de avonden en ’s nachts rood van kleur.

Ben je nieuwsgierig geworden naar ondergronds Maastricht? Ga dan zeker eens met een gids mee van Maastricht Underground! Zaklamp mee, goede schoenen aan en een jas en op avontuur!

Deze route is geïnspireerd op de wandelroute Sint-Pietersberg van Natuurmonumenten

GPX app
Download de route op je smartphone en open de route in een GPX-viewer app.