Een stad vol digitale kunst
Nu culturele instellingen en horeca al zo lang gesloten zijn, wandel ik wat af. Een rondje binnenstad Maastricht behoort tot een van mijn favorieten. Zeker nu ik Cobble ontdekt heb, een app die met behulp van augmented reality digitale kunstwerken aan de stad toevoegt. Historisch Maastricht versmelt in deze app met de nieuwste digitale techniek.
‘Plotseling sta ik oog in oog met een reusachtige walvis.’
Cobble maakt van Maastricht een groot openluchtmuseum. Historisch gezien is de stad dat natuurlijk al. Wandelend door straatjes en over pleinen geven kerken, historische gebouwen en hedendaagse architectuur een beeld van het rijke verleden. Cobble voegt daar op een speelse en interactieve manier een futuristische laag aan toe. Als ik de app open op mijn telefoon zie ik rode stippen op de plattegrond van Maastricht. Ze liggen kriskras verspreid door het centrum en de verschillende stadsdelen, van het Boschstraatkwartier tot de wijk Ceramique. Zelf ben ik een witte stip, die langzaam over de kaart beweegt. Kom ik in de buurt van een rode stip, dan attendeert een signaal me erop dat ik een kunstwerk nader. Kijkend door de lens van mijn telefoon verschijnt er een virtueel kunstwerk op mijn scherm. De info-knop in de app vertelt het verhaal achter het kunstwerk. Plotseling sta ik oog in oog met een reusachtige blauwe walvis. Het is alsof dit enorme zoogdier er echt is, daar aan de oever van de Maas. Hoe kan dat?
Augmented reality
Cobble werkt met augmented reality. Omdat ik niet zo technisch onderlegd ben, google ik wat dat precies is. ‘Aangevulde realiteit (AR) is een live, direct of indirect, beeld van de werkelijkheid waaraan elementen worden toegevoegd door een computer.’ Ik lees dat AR verschilt van virtuele realiteit, omdat daarbij de ervaring van de echte wereld grotendeels wordt vervangen door de ervaring van een gesimuleerde fantasiewereld. AR voegt daarentegen een extra informatie-laag toe aan de waarneming van de reële wereld. Een ‘parallelle’ dimensie van Maastricht wordt dus verbonden met de ‘echte’ wereld.
Verleden en toekomst versmelten
Er gaat echt een nieuwe wereld voor mij open. Natuurlijk zag ik eerder kunstwerken waar deze techniek een onderdeel van was. Maar nooit zag ik zoveel digitale kunstwerken bij elkaar. Soms wordt er gewerkt met tekst, soms met geluid, maar altijd zijn ze driedimensionaal en kun je er omheen en doorheen bewegen. Wel vind ik sommige digitale kunstwerken echt boven andere uitspringen. Dit zijn de kunstwerken die een relatie met de specifieke omgeving aangaan. Jerome Hendricks maakte in het park rondom de voormalige Tapijnkazerne een groen groot monster, dat je als een tankwagen dreigend tegemoet rijdt. Maar met zijn bemoste lijf en vinger-bloemen heeft hij het militaristische verleden duidelijk achter zich gelaten. De kwetsbaarheid van de bloemen in contrast met de brute kracht van het geweer, herinnert ons eraan dat we vrede en vrijheid moeten koesteren. Een andere ontmoeting tussen vroeger en nu vindt plaats op Op de Thermen in het Stokstraatkwartier. Onder de grond van dit pleintje zijn ooit de resten van een Romeins badhuis uit de 2e eeuw opgegraven. Met het digitale kunstwerk ‘PastPresentFuture’ laat kunstenaar Predrag Končar je daar even bij stilstaan. Voor wie het wil horen, heeft Maastricht veel verhalen te vertellen.
Lekker interactief
Omdat er geen vaste route is, moet ik zelf speuren en laat ik daar nou erg van houden. Ik beslis zelf welke rode stippen ik op mijn scherm ga ‘openen’. Wat dat betreft doet Cobble een beetje aan Pokémon GO denken, waarmee hele volksstammen buiten op jacht gingen naar Pokémons. Dat ik soms best even moeite moet doen om de rode stippen te pakken te krijgen en daarna om me heen moet speuren waar het digitale kunstwerk zich gaat prijsgeven, maakt Cobble lekker interactief. En in openluchtmuseum Maastricht hoef je geen afstand van de kunstwerken te houden. Juist niet. Je wil, en mag, alles aanraken, vastgrijpen, achtervolgen en natuurlijk fotograferen. Als ik over de Hoge Brug stadsdeel Wijck in loop, tolt een blauwe bol als een razende over Plein 1992. Erachteraan, grijp hem, is mijn eerste reactie. Het abstracte kunstwerk vliegt alle kanten op.
Iets verderop in het Charles Eyck park langs de Maas vormt kunstenaar Tom Luyten tussen de witte berkenbomen met de woorden ‘this circle is vicious’ een hoge witte cilinder. Als ik midden in de cilinder naar de blauwe hemel kijk, draaien de witte woorden om mij heen. Een duizelingwekkende ervaring zoals ik die ook regelmatig gevoeld heb in de beschilderde koepel van Bonnefanten, iets verderop.
Voor herhaling vatbaar
Ik zie vele mogelijkheden om Cobble nog eens te gebruiken. De app zou een rondje hardlopen voor mij een stuk aantrekkelijker maken: een duidelijk rode stip aan de horizon en bij aankomst een digitale beloning. Ook mijn kids moeten deze techniek ontdekken en zien welke originele mogelijkheden augmented reality biedt. Omdat ik vermoed dat de kunstwerken in het donker er heel anders uitzien, ga ik met Cobble zeker nog een rondje-binnen-zijn-voor-de-avondklok maken. En als straks eindelijk mijn vrienden en familie weer mogen komen logeren, neem ik ze met Cobble mee door openluchtmuseum Maastricht.
Manon Berns is schrijver van boeken, interviews en artikelen over kunst en cultuur. In haar populaire jeugdboekenserie Blockbusters (10+) ontspint zich telkens een spannend avontuur rondom een wereldberoemd kunstwerk. Manon woont en werkt in Maastricht.